Over mensen zwart maken

Op de momenten dat ik eigenlijk op banenjacht zou moeten zijn, scroll ik over het algemeen vaak een beetje verveeld langs facebook. Het valt me op dat racisme in Nederland best wel een hot topic lijkt te zijn.

Sinterklaas en Zwarte Piet

Het werd een big deal vanaf de voorpret tot Sinterklaas. Zwarte Piet zoals we die allemaal kennen stond ineens onder vuur. In de voorgaande jaren waren er ook al een aantal individuen aan het verzetten tegen dit feest, maar dit jaar was het echt raak. Iedereen had het er over, en nog steeds. En nu ik ook nog eens.
En ik heb er moeite mee, laat ik dat voorop stellen. Het sinterklaasfeest was voor mij vroeger echt fantastisch. Ik geloofde alles en ik beleefde er enorm veel plezier aan. En alle kinderen om mij heen ook. Nu heb ik zelf een kindje onder mijn vleugels die het hele feest misschien wel nóg leuker vindt. Tara is echt sinterklaas-fan. Zelfs in de zomermaanden hoor ik wel eens sinterklaasliedjes uit haar kamer komen. En haar plezier van het schoentje zetten. En dat alle kindjes dat samen kunnen delen. Dat is fantastisch.
Vorige week liep ik door de stad, en ergens in een etalage hing een poster van een zwarte piet. Van de andere kant passeerde mij een moeder met een zoontje en het jongetje sprong op en neer, wees en schreeuwde met ongekend enthousiasme: “ZWARTE PIET!”. Die pure blijdschap raakte mij; prachtig mooi! Wie dat van hem af wil pakken zou zich moeten schamen.

Het klassieke beeld van Sint en Piet. Klassieke weergave door Freddie Langelaar uit de jaren ’20-’30.

Het sinterklaasfeest is één van het weinig intact gebleven Nederlands cultuurerfgoed. Ironisch genoeg wordt een groot deel van het Nederlands cultuurgoed tentoongespreid in de Amsterdamse souvenirwinkels (klompen en molens), maar is Amsterdam ook de haard van de zwarte pieten haat, waar de wens geboren is om zwarte pieten alle kleuren van de regenboog te geven, of ze wat vegen te geven. Nu is de demografische verhouding in Amsterdam wel wat anders dan die in de rest van Nederland, maar deze discussie, behorend tot de hoofdstad, is  wel door het hele land gehouden.

Eerder schreef ik dat de tegenstanders van Zwarte Piet zich moesten schamen, maar ik moet ook zeggen dat een aantal van de voorstanders van Zwarte Piet zich dusdanig hadden geuit en misdragen dat ik me schaamde hun globale mening te delen. Maargoed, in iedere publieke discussie bevinden zich extremen en idioten.
Waar het volgens mij in de discussie om ging was deze vraag: “Moet het sinterklaasfeest aangepast worden?” Conservatieve Hollanders tegen  mensen die racisme ervaren en sympathiserende progressievelingen. Dezen vragen zich af: “Okee, het is een traditie. Maar hoezo zou dat niet aangepast kunnen worden?” Als ik mijn best doe, kan ik hierin meegaan. De kinderen zouden in principe er niet onder lijden als de pieten voortaan niet meer zwart zijn. Maar. Wat dan wel in het geding is, is iets wat toch in Nederland al een schaars goed is: nationale trots. Het sinterklaasfeest is potdomme het enige oude feest wat nog min of meer in ere gehouden is over de jaren. We moeten al de kerstman incasseren en allerlei Halloween hocus pocus uit Amerika. Ten koste van de os & de ezel en Sinte Maarten. Laat Sint en Piet dan wel met rust.

Racisme ervaren

Het onderliggende probleem is uiteraard racisme. Ik moet vooraf bekennen dat ik weinig ervaring met dit onderwerp heb; ik ben opgegroeid in Noordoost-Friesland, waar ze negers (kom ik zo nog op terug) alleen van televisie kennen. En ook mijn kennissenkring is nog altijd zo wit als sneeuw. Toch was het enige racisme wat ik ooit gezien heb op internet en televisie. Hoe reëel is het dan eigenlijk?

Nu was er op het nieuws wel het bericht over het uitlekken van een interne mailtje omtrent de sollicitatie van ene Jeffrey bij een bedrijf in Arnhem. Omdat hij 1) een donker gekleurde (neger) was en 2) niet voldoende ervaring had. Tja, wat moeten we daarmee? Zou niet moeten kunnen, daar ben ik het mee eens. Reden 1) om iemand af te wijzen is echt stom. Maar wat moeten ‘we’ hiermee? Ik durf te wedden dat er evenveel interne correspondentie te vinden zou zijn binnen bedrijven over dikke mensen, mensen die stotteren, mensen met een lelijke stropdas, maniertjes of een stomme bril. Je kunt mensen niet verbieden om bepaalde voor- of afkeuren te hebben, toch. Hooguit proberen bewustzijn te scheppen.
Vorige week heb ik gekeken naar het racisme experiment van BNN. In dit programma werd een verhaal verteld over immigranten, wie het heel moeilijk gemaakt wordt om in een gevestigde orde waarvan ze de taal niet spreken. Het was duidelijk dat het doel van de programma-makers was om racisme en discriminatie binnen de Nederlandse samenleving aan te kaarten. Ik was niet overtuigd. Wat ik er vooral uit haalde was dat mensen vooral veel oordelen. Op grond van wat dan ook. En dat het altijd makkelijker is om te haten op een minderheid.
En het idee wat ik daardoor gekregen heb – en ik kan er echt naast zitten – is dat donkere mensen net zo hard beoordeeld worden als iedereen op grond van een heel scala van dingen waarop je iemand kan beoordelen/veroordelen, maar dat zij voelen dat de nadruk ligt op hun huidskleur: voila, racisme.

Negers

En racisme is nu ineens een heel gevoelig onderwerp geworden. Recentelijk ben ik er achter gekomen dat je geen “neger” meer mag zeggen. Het is een taboe-woord geworden, bijna net zo erg als het woord “kanker”. En dat lijkt mij geen goede ontwikkeling. Je moet toch een beetje kunnen spotten met dingen, als dingen te ernstig worden, komt er een kwalijke lading op te liggen. Moet je niet doen.

Een paar jaar geleden was er een discussie gaande over vrijheid van meningsuiting en beledigde moslims. Hans Teeuwen werd toen door de Meiden van Halal op de pijnbank ondervraagd hierover. En hij zei toen treffend: “Denken jullie dat als ik de tv aanzet, dat ik geen dingen zie waaraan ik me kan ergeren, dat ik me niet beledigd zou kunnen voelen? Maar je ontwikkelt daar een schild voor. Dat doe je in een vrije samenleving, omdat je wordt geconfronteerd met dingen waar je liever niet [mee in aanraking zou komen]”.

Kortom

Ik denk niet dat racisme echt zo’n groot ding is over het algemeen genomen in de Nederlandse samenleving. Ik denk dat het vaker wordt ervaren dan dat er daadwerkelijk sprake van is. Mensen worden constant beoordeeld op van alles en/of uitgescholden. Ik word ook vaak zat met “hippie” nageroepen omdat ik lang haar heb. En het zal me ook niet verbazen als ik om die reden een of meer banen niet gekregen heb. Of misschien vinden ze mijn baard wel stom. Of de toon waarop ik schrijf. Ik denk dat mensen zich niet zo druk moeten maken zoals ze dat nu doen; iedereen heeft criteria om over anderen te oordelen en dat is menselijk. Natuurlijk moeten we onze kinderen mee blijven geven dat iedereen gelijkwaardig is en dat je anderen niet mag uitschelden of buitensluiten. Bewustzijn is het antwoord op bijna alles.

En als we gewoon met z’n allen Zwarte Piet omarmen, dan horen we er met z’n allen bij en valt er niemand buiten de stoomboot. Laten we trots zijn op dit leuke oude feest en dit blijven vieren zoals onze ouders en grootouders dat ook deden. En laten we in godsnaam géén cultuurgoed maken van doodsbedreigingen.

 

Zie ook:

Sinterklaas Kapoentje van Freddie Langelaar, Gebr. Kluitman

Abe de Verteller: Van zwartepieten, negerzoenen en moorkoppen